“Tôi nghĩ tất cả chị em phụ nữ chúng ta đều giống nhau. Trong lòng mỗi người chúng ta chôn chặt những niềm thương và nỗi nhớ mà chúng ta không thích nói ra. Kể cả niềm thương và nỗi nhớ về mối tình lãng mạn vĩ đại và chàng hoàng tử cưỡi ngựa trắng. Tôi là một người có niềm thương và nỗi nhớ như vậy”.
(Katarzyna Grochola)
***
Ko sex, ko bạo lực, ko giật gân câu khách, cũng ko nghiêm trọng hóa vấn đề, Xin cạch đàn ông gây sự chú ý ngay từ cái tên là lạ và "thấm" vào người đọc bởi cái chất hài hước, nhẹ nhàng.
***
Mọi chuyện trở nên tồi tệ với Judyta – người phụ trách trả lời thư bạn đọc của một tạp chí phụ nữ, khi bị người chồng bỏ rơi với đứa con gái hơn 10 tuổi. Bố mẹ đã ly dị trước đó và thân hình thì xấu xí, béo phị. Trong sự đau khổ với ý nghĩ tất cả đã kết thúc, cô không ngớt nguyền rủa “cựu chồng” cùng ả tình nhân bằng những lời độc địa, ác ý, cay nghiệt…
Thế nhưng sau những cơn oán giận ấy, người phụ nữ 37 tuổi nhận ra cuộc sống vợ chồng của mình tẻ nhạt, vô vị với những quy tắc cứng nhắc, đơn điệu: “Những chuyện chúng tôi đã không làm nhiều hơn cả những chuyện đã làm” và rằng những mâu thuẫn vụn vặt ấy sớm muộn gì cũng đưa đến kết cuộc chia tay. Rời Thành phố về vùng quê, nơi mà những tưởng cô không đời nào sống được, Judyta đã làm lại cuộc đời, bắt đầu bằng việc mua đất, xây một căn nhà nhỏ cho hai mẹ con. Cô học cách để một mình tạo dựng nên căn nhà – kiêm luôn vai trò của một người đàn ông với những tủi thân, nữ tính xen lẫn trong sự độc lập, mạnh mẽ: Có người phụ nữ nào biết, bê tông mười lăm và bê tông hai mươi khác nhau thế nào không? Đinh năm phân và đinh bảy phân khác nhau thế nào không?
Châm ngôn cho cuộc sống mới của Judyta là: “Sẽ không bao giờ tôi chịu dính đến bất kì một tên thuộc giống loài xa lạ đó nữa. Xin cạch đàn ông. Tất cả đàn ông đều cùng một giuộc”. Với Judyta, tất cả những gì xấu xa nhất đều thuộc về đàn ông và ngược lại. “Nói chung đàn ông bây giờ chẳng làm nổi trò trống gì”. Thậm chí, nếu có một ai đó cư xử tốt bụng, dịu dàng thì với cô đó không giống một gã đàn ông. Trong đời cô chưa từng thấy người đàn ông nào khác biệt. Và ngay cả khi bực dọc vì không mở khóa cổng được, Judyta cũng đổ lỗi cho… đàn ông: “Mỗi chiếc chìa khóa nên có màu khác nhau. Hoặc khắc chữ khác nhau. Nhất định những chiếc chìa khóa này là do đàn ông làm – tôi tin một trăm phần trăm là như vậy”.
Cuộc sống thường nhật của Judyta bớt buồn tẻ hơn với những bức thư của độc giả, dù dọn ra ngoại ô nhưng vẫn được tòa soạn đều đặn đem đến cho cô. Những bức thư hỏi đủ mọi chuyện trên trời dưới đất từ cách đắp mặt, diệt mọt đến chuyện nuôi dạy con cái. Và oái oăm hơn cả là cô vẫn phải trả lời cả những thắc mắc: “Phải làm gì khi chồng bỏ đi với một người đàn bà khác?”. Dù bực tức hét lên: “Làm thế quái nào tôi biết được bây giờ!” nhưng rồi Judyta vẫn phải ngồi vào máy và viết: “Chị thân mến…”. Một cách đầy lý thú khi tác giả khéo léo để những bức thư của độc giả luôn gắn với những kỷ niệm và cuộc sống đời thường khá hài hước của Judyta. Chẳng hạn khi có độc giả hỏi cách đắp mặt nạ bằng bột kiều mạch, Judyta lập tức liên tưởng ngay đến việc ngày bé, mình từng đắp... bột xà phòng vì nhầm tưởng đó là bột kiều mạch. Còn khi viết thư khuyên một độc giả cách xử trí với con gái đòi xăm mình, đeo khuyên ở mũi thì Judyta lại phải vò đầu bứt tóc trước cô con gái bướng bỉnh của mình đang đeo cái khuyên ở mũi…
Và trong tất cả những mớ bộn bề đó, nổi lên bức thư của Xanh Lơ - cách Judyta gọi một độc giả vì thư của anh luôn viết trên giấy màu xanh lơ. Anh hỏi: “Tôi không biết phải làm gì bây giờ. Vợ tôi phải lòng một đồng nghiệp, trong khi tôi luôn yêu cô ấy thắm thiết cơ mà!”. Trái với thư trả lời những độc giả nữ khác, Judyta không giấu vẻ hể hả khi biết cũng có một người đàn ông… bị vợ bỏ và rằng cuối cùng cũng tìm được một người phụ nữ khôn ngoan, không để chồng mình khinh thường… Một "bi kịch" hài hước được tạo ra: Người vợ bị chồng bỏ tư vấn cho một người chồng bị vợ bỏ!
Thư từ qua lại giữa Judyta và Xanh Lơ như một cuộc “bút chiến” âm thầm, về vai trò của người phụ nữ và đàn
ông trong thế giới hiện đại. Và tất nhiên, khi những điều thầm kín của mình đều bị anh ta "bắt thóp" đc thì Judyta ko thể ko tức tối. Đó là chưa kể hắn lại còn móc mỉa cô: "Tôi không rõ năm nay chị bao nhiêu tuổi, tuy nhiên có lẽ đã đến lúc chị bỏ nghề được rồi đấy, khi tình yêu là một đề tài xa xôi đến như vậy đối với chị...
“Quan điểm của anh ta không thể chấp nhận được, nói chung anh ta không hiểu, rằng phụ nữ đang bị lợi dụng và được chuẩn bị để bước vào đời trong vai một đứa ở, đã thế lại còn phải sinh con, thế mà không ai giúp đỡ họ cả, mà anh chàng này sẽ không bao giờ hiểu nổi”. Cuộc “bút chiến” này khiến Tổng biên tập tờ báo phải dò chừng: “Kể từ khi chị làm việc ở đây, tòa soạn ngày càng nhận được nhiều thư cảm ơn của độc giả đấy” và tất nhiên, rất nhiều thư trong số đó là của Xanh Lơ.
***
Từng nguyền rủa anh chàng là một tên ngớ ngẩn, một tên vô liêm sỉ nhưng cũng không thể phủ nhận đó là: “Một thằng đểu, nhưng đọc nhiều. Của hiếm trong giới đàn ông”. Những tưởng người đã khiến cho Judyta phải thốt lên: “Ôi, Xanh Lơ, anh nhất định không phải là đàn ông” đã xuất hiện ở đời thực trong vai một Hirek hào hoa. Thế nhưng độc giả dường như đã bị lừa. Gặp Hirek khi cùng hai cô bạn đi nghỉ ở đảo Cyprus, một “anh chàng cực kì dễ thương. Cứ như thể tuyệt nhiên không phải là đàn ông vậy”, người đã làm trái tim Judyta rung lên lần nữa với một bó hoa “năm loài hoa hồng và tám màu. Trong đời chưa bao giờ tôi nhìn thấy một bó hoa như thế này! Tôi yêu rồi!”.
Vậy nhưng trời không chiều lòng người, mà theo cách hiểu của Judyta là xác suất may mắn rơi vào cô ko bao giờ cao. Khi đang ở đỉnh cao của niềm vui và bay bổng với những dư vị ngọt ngào của tình yêu, Judyta lại rớt bịch xuống địa ngục khi được cô bạn thân chỉ cho xem Hirek trên chương trình thời sự: Một mafia vợ con đùm đề. “Ở tuổi ba mươi bảy, người ta gặp được một người đàn ông, yêu, rồi mới vỡ lẽ ra gã là kẻ cướp? Thậm chí tôi không căm thù đàn ông. Tôi nát tan rồi. Xem ra nếu có ai chữa trị được cho tôi, thì đó là anh chàng bác sĩ thú y. Còn nếu có ai đó rồi ra sẽ để mắt đến tôi, thì đó là mafia. Xin cạch đàn ông”. Và giờ đây, Judyta luôn có tâm thế phòng thủ trước bất cứ người đàn ông nào. Ngay cả khi Xanh Lơ nài nỉ trao đổi qua email hay được gặp mặt một lần, Judyta vẫn phớt lờ. “Tôi chỉ có thể thích anh ta nếu anh ta không lừa dối hoặc nếu anh ta không là đàn ông”.
Judyta không còn ở cái tuổi có thể tin vào câu chuyện cổ tích: Nếu chúng ta kiên trì tìm những con ếch thì rốt cuộc từ một con ếch nào đó một hoàng tử sẽ hiện ra. Cô khẳng định khá hài hước: Ếch đang là ếch và vẫn sẽ là ếch. Đúng là chúng có trải qua một số giai đoạn phát triển, tuy vậy từ con nòng nọc đến vua chúa là quá xa xôi. Tách mình khỏi những ảo tưởng, chúng tôi phải nhìn thẳng vào sự thật và thôi hôn loài máu lạnh… Còn nếu hoàng tử như trong trường hợp cựu chồng của tôi, hóa ra lại chính là một con ếch thì sao? Thế nhưng, một cách khá mâu thuẫn khi ko tin vào cổ tích của loài lưỡng cư - ếch, Judyta lại đặt hi vọng vào “huyền thoại” của loài ăn cỏ bốn chân: Ngựa trắng. Với cô, ngựa trắng là một điềm lành cho thấy ước mơ sẽ thành sự thật. Cô từng khuyên một độc giả nữ: “Thà rằng cứ chờ đợi con ngựa trắng này còn hơn là bằng lòng với bất kì cái gì”.
Điều đó cũng cho thấy Judyta không hoàn toàn mất hết niềm tin vào đàn ông. Theo cô, trong khoảng một triệu đàn ông vẫn có một người đàn ông thực sự cơ mà! Và một ngày không mong đợi, cái phần triệu của cô đã đến, tự nhiên mà bất ngờ, bình thường mà lãng mạn cùng giấc mơ về một bạch mã hoàng tử… Anh làm đảo lộn hết những gì mà cô từng biết về đàn ông. Kết thúc câu chuyện, Judyta đã tìm thấy bạch mã hoàng tử của mình, như một câu chuyện cổ tích. Và khi cô bạn trách đùa: “Thế mà cậu đã thề là xin cạch đàn ông, và rằng tất cả đàn ông đều cùng một giuộc!”, Judyta vẫn rất… phụ nữ, rất có lý với câu trả lời: Cô bạn có ngốc không nhỉ ? Anh ấy khác tất cả mọi đàn ông cơ mà!
***
Vừa đời thực, vừa có chút gì đó cổ tích, câu chuyện của Judyta đã chứng minh được một điều: Đừng ai lầm lẫn mà tin rằng đã đến hồi tận thế, trong khi thật ra tất cả mới bắt đầu! Cũng như đã từng nói: “Đời tôi sẽ không bao giờ
chấp nhận đi thứ xe lửa này đâu” nhưng rồi sau đó vài tháng đã lại đổi ý ngay: “Đi xe lửa nội đô rất thoải mái. Có thể đọc sách báo. Tôi sẽ khắc quen thôi”. Hay như khi cô bảo “Tôi không thích viết phóng sự!”, vậy nhưng bài phóng sự đầu tay của cô lại được giải thưởng và có ảnh hưởng với nhiều người; “tuyên ngôn” Xin cạch đàn ông của Judyta không hề mất giá trị, vì vẫn còn đó những “con ếch” như cựu chồng của cô hay Hirek…
Với giọng văn hài hước từ kiểu xưng hô như “cựu chồng”, “kẻ làm cho Jola có thai” đến những cách ví von hiển nhiên như “Tosia mừng như một đứa trẻ (vì Tosia là… một đứa trẻ). Borys mừng như một con chó (vì nó là chó mà!), Xin cạch đàn ông khiến đôi lúc người ta phải tủm tỉm cười một mình hay thú vị vì “ngộ” ra một điều gì đó. Lồng vào “tuyên ngôn” xin cạch đàn ông là những khúc mắc trong các mối quan hệ gia đình, bạn bè vô cùng ý nghĩa. Là cách nuôi dạy con cái và cả những quan điểm, “sáng kiến” độc đáo như “Có thời tôi đã nghĩ, tại sao không đeo vào cổ mỗi người phụ nữ một bản hướng dẫn sử dụng để tạo thuận lợi hơn cho sinh hoạt của đàn ông. Đại loại như : ‘‘trong trường hợp sử dụng không đúng mục đích thì không chịu trách nhiệm về hậu quả... ’’ hoặc ‘ bảo hành sẽ mặc nhiên hết giá trị’. Bây giờ tôi nghĩ ra, không có những bản hướng dẫn như vậy vẫn có thể tự xử lí được.Cho nên cần phải gắn vào mỗi người đàn ông một phiên dịch, để dịch cho phu nữ biết, đàn ông đang nghĩ gì”… Những nút thắt, gỡ tự nhiên trong câu chuyện vừa cổ tích như con ngựa trắng, vừa hiện đại như những email lâu ngày không check và đặc biệt, Katarzyna Grochola thể hiện mình là một nhà văn có tài trong việc nắm bắt tâm lý phụ nữ, như một… phụ nữ. Đọc Xin cạch đàn ông, phụ nữ có chồng sẽ ít nhiều bắt gặp mình trong đó, còn chưa có chồng (như mình), có lẽ sẽ thấy đâu đó một hình ảnh (cả trong mơ ước) của mình trong tương lai…
Chả trách mà Xin cạch đàn ông! đã gây dấu ấn ở Ba Lan với giải thưởng “AS” EMPiKu dành cho cuốn sách best-seller số một trong năm. Tác phẩm đã dịch sang nhiều thứ tiếng nước ngoài: Nga, Đức, Litva, Bungaria, Hungari, Czech, Italy… và được chuyển thể thành kịch bản phim do Ryszard Zatorski đạo diễn.
